– ა –
აგარაკი – სახნავ-სათესი მიწა.
აზმნობა – ფიქრი; არა აზმნობდეს – არა ფიქრობდეს, არა ჰგონებდეს.
ალაფი – დავლა, ნადავლი.
ამაო – უსარგებლო, უქმი.
ამბორის ყოფა – კოცნა.
ამჴმელი – ამღები.
ანაზდეული – უცაბედი, მოულოდნელი.
ანგარება – სიხარბე, ვეცხლისმოყვარეობა.
ანთრაკი – ერთგვარი ძვირფასი ქვა, ნაკვერცხლის ფერი.
არგანი – ჯოხი, კვერთხი.
არდაბაგი – სარკმელი.
არდაგი – წინსაფარი, ტილო.
არება – მიმოდა არებ თვალთა – აქეთ-იქით იხედები.
არვე – ცხვრის ფარა.
არია – პლანეტა მარსი.
ასლი – პურეულთა ჯგუფის ერთ-ერთი ძირითადი სახეობა, ორმარცვალა.
ასო – ადამიანის სხეულის ნაწილი, ორგანო.
ასპიტი – ძლიერ შხამიანი გველი.
აფროდიტი – პლანეტა ვენერა.
აღდება – მოდება, მოკიდება (ცეცხლისა); აღდებული – მოდებული, მოკიდებული.
აღვსება – აღდგომა.
აღკრება – დაკრეფა, აღება.
აღლაღება – გალაღება, გათამამება.
აღმონაღები – ამონღები, ნარწყევი, ნანთხევი.
აღმოსავალი – აღმოსავლეთი.
აღმოჴდა – ამოღება, ამოთხრა.
აღნადგინები – სარგებელი, პროცენტი.
აღტყველვა – ტაშის შემოკვრა სიხარულით.
აღტყინებული – ანთებული, აღგზნებული.
აღუბორგველობა – აღუშფოთველობა, გაურისხველობა.
აღუზვავებელი – ვინც არ არის გაამაყებული, გადადგულებული ან გაამპარტავნებული. (საპირისპირო ცნებაა აღზევებული).
აღქმა – აყვანა; აღიქვა – შეისვა.
აღძრვა – აჯანყება, აბუნტება.
აღჭურვა – შეიარაღება.
აღჴოცა – აღფხვრა, წაშლა, აღგვა.
– ბ –
ბაია – დანაკის კუდის ფოთოლი
ბასრობა – კიცხვა, დაცინვა, გინება.
ბებკი – ძონძი, კონკი, ნაგლეჯი.
ბევრი – ათი ათასი (10 000); ბევრეული – ათი ათასეული.
ბევრის ბევრეული – ათი ათასჯერ ათი ათასეული ანუ მრავალი, უთვალავი.
ბელიერი – ეშმაკი, ავი სული.
ბერწი – უშვილო.
ბეცება – ბარბაცი.
ბიალონი – თხელი და მსუბუქი წამოსასხამი (ხმარობდნენ სასულიერო პირები).
ბისონი – ძვირფასი ქსოვილისაგან დამზადებული სამოსელი, რომელსაც იცვამდნენ მეფეები და მღვდელმთავრები.
ბოროტ-მზრახველობა – ბოროტი ლაპარაკი, ლაყბობა.
ბრჭალი – ტერფი.
ბურდო – ფეტვის ბზე, გაულეწავი.
ბურვა – ხურვა.
ბუქი – ქარბუქი.
ბჭე – კარი, შესავალი.
– გ –
გავალაკი – საჩრდილობელი, თავს გადასაფარებელი.
გამკაცრება – გაფრთხილება, მორიდება.
გამოვრდომა – გამოვარდნა.
გამოთარგმანება – განმარტება.
გამომჴდელი – გამომგდები, გამომდევნელი.
გამოტევება – გამოშვება.
გამოღება – გამოსხმა (ნაყოფისა).
გამოხვმა – გამოღება, გამოყვანა.
გამოწვლილვა – დაწვრილებით გამოძიება, გამოკვლევა.
გამოჴუება – გამოკლება.
განბასრვა – გაკიცხვა, დაცინვა, დამცირება.
განბძარვა – გაგლეჯა.
განბჭობა – განსჯა.
განგლისპებული – გაანჩხლებული, გაავებული, გაკაპასებული.
განგოზი – კირი, გაჯი.
განდრეკილობა – განდგომა, გადახრა (მართლმადიდებელი სარწმუნოებიდან).
განვაჭრებული – განსყიდული.
განვლინება – გაგზავნა, გაშვება.
განვლტოლა – გაქცევა.
განვრდომა – გავარდნა.
განზვავებული – გაამაყებული, გადიდგულებული.
განკითხვა – განსჯა, გასამართლება.
განკრძალვა, განკრძალება – მორიდება, გაფრთხილება. განკრძალული – გაფრთხილებული, მორიდებული.
განლაღება – გალაღება, გათამამება.
განლევა – გათავება.
განლიგება – გაშტერება, გარინდება, გაჩუმება.
განმარტება – გაშლა.
განმსტრობა – დაზვერვა.
განმტკიცება – გამაგრება.
განმხრწნელი – წამხდენელი, სიცოცხლის მომსპობი.
განოტება – განდევნა, გაძევება, მოშორება.
განპოხება – გასუქება.
განრინება – ხსნა, გადარჩენა. განსარინებელი – გადასარჩენი.
განსვენება – მოსვენება.
განსპეტაკება – გათეთრება, გაწმენდა.
განსხიპვა – გაჭიმვა, გაკვრა.
განსხმა – გაძევება, განდევნა.
განქარვება – გაუჩინარება, გაბრობა.
განქიქება – შერცხვენა, გაკიცხვა.
განქრევა – გაუჩინარება, გაბრობა, მოსპობა.
განჩინება – განკითხვა, განსჯა.
განცდა – დანახვა, განჭვრეტა.
განცემა – სობა, გარჭმა.
განცოფება – გაგიჟება, გახელება.
განცხოველება – გაცოცხლება.
განცხრომა – ლხენა, შვება, დროს ტარება.
განძება – გაძევება, განდევნა.
განძვინება – გამძვინვარება, გააფთრება.
განწონება – გაჩრა, გარჭმა, ჩასობა.
განწყობა – საბრძოლველად გამზადება.
განხეთქა – დახევა.
განხვმა – გაღება, გახსნა, გახელა.
განხრწნადი – მოკვდავი.
განჴდა – გახდა, გაძრობა.
განჴმელი – დამშრალი; ხმელი, გამხდარი.
გარდამოჴდომა – გადმოხტომა.
გარე-შემოუწერელი – შემოუსაზღვრელი, შემოუფარგლავი.
გარე-წარქცევა – გარეთ მიბრუნება.
გაროქვა – გაძარცვა, ქონების გატაცება.
გახელება – გაგიჟება.
გება – არ ეგების – არ შეიძლება.
გეენია – ჯოჯოხეთი.
გვადრუცი – კოლოფი, ყულაბა.
გვემა – ცემა.
გლახაკი – 1. მათხოვარი, გლახა;
2. ღარიბი, უქონელი, უპოვარი;
3. თავმდაბლობა.
გლისპი – ანჩხლი, კაპასი, ავი.
გონება-მოუდრეკელი – რეგვენი.
გრძნა – არავინ აგრძნას, არავინ შეიტყოს.
გულდამზიდველი – გულდამზიზღებელი.
გულისთქმა – წადილი, სურვილი.
– დ –
დაბებკული – დაკონკილი, დაძონძილი.
დაბრყვილებული – მოსუსტებული, დაკლებული.
დაბურვა – დახურვა.
დაბძარვა – დახეთქვა, დაჭრა, დაგლეჯა.
დაგება – 1. შერიგება;
2. დაფენა, გაშლა.
დადგინება – დანიშვნა, დაყენება.
დადგრომა – დადგომა, გაჩერება. დაუდგრომელი – გაუჩერებელი, მოუსვენარი.
დადუხჭირება – დაუშნოვება.
დავანება – დამკვიდრება, დასადგურება.
დაზრქელებული – გასქელებული.
დათიჴება – ატალახება.
დათხევა – დაღვრა. დათხეული – დაღვრილი.
დაკვეთება – დაცემა, დავარდნა.
დაკრება – ჩაქვავება, ჩაქოლვა.
დალტობა – დასველება. დალტობილი – დასველებული.
დამარხვა – 1. შენახვა;
2. დამკვიდრება.
დამმარხველი – შემნახველი.
დამაშვრალი – დაღლილი.
დამთხე – მომზრახი (საბა), ქადაგი.
დამოკიდებული – ჩამოკიდებული.
დამსჭვალვა – დალურსმვა. დამსჭვალული – დალურსმული.
დამტკნარება – შესქელება.
დამშთვარი – დამხრჩვალი.
დამძიმება – შეწუხება.
დამწიკულება – გაჭუჭყიანება, გასვრა.
დანაკის-კუდი – ფინიკი, ინდის ხურმა.
დანთქმა – დაძირვა, ჩაძირვა.
დასავალი – დაძავლეთი.
დასტაქარი – ქირურგი, ჭრილობათა და მოტეხილობათა მკურნალი.
დასხმა – დაფუძნება.
დატევება – მიტოვება.
დაფლვა – დამარხვა, დაკრძალვა. დაფლული – დამარხული.
დაფხვრა – დაგლეჯა.
დაღნიოშება – გაცუდება, დაუშნოვება.
დაყენებული – აკრძალული.
დაყუდება – დადგომა, ჩადგომა, გაჩერება.
დაშთობა – დახრჩობა.
დაშთომა – დარჩენა.
დაშრტობა – ჩაქრობა.
დაცადება – შეჩერება, დაყოვნება, შენელება. დაცადებული – დაყოვნებული, შეჩერებული. დაუცადებელი – შეუჩერებელი, შეუნელებელი, დაუყოვნებელი.
დაცემა – დაკვრა (საყვირისა).
დაწერტა – დაჩხვლეტა ეკლით.
დაწვლილება – დაწვრილება.
დაწუხვა – დახუჭვა.
დაწყობა – შეთანხმება, შეწყობა.
დაჭირვებული – გაჭირვებული; დანაღვლიანებული, დამწუხრებული.
დაჴსნა – დარღვევა, დაშლა; დაუძლურება.
დამჴსნელი – დამარღვეველი, დამშლელი.
დაჴშვა – დახურვა, დაკეტვა.
დედაწული – ჯალაბობა, სახლეული.
დია – პლანეტა მუშთარი.
დიაცი – ქალი, დედაკაცი.
დიკა – გაზაფხულის ნათესი ხორბალი.
დილეგი – საპატიმრო, საპყრობილე.
დრაკჰანი – ოქროს მონეტა.
დრტვინვა – ბუზღუნი.
– ე –
ებგური – გუშაგი, ყარაული.
ედემი – სამოთხის ბაღი.
ემბაზი – სანათლავი ჭურჭელი.
ემპლასტრო – მალამო, სალბუნი.
ენაბრგვნილობა – ენაჩლუნგობა, ენაბლუობა.
ენკრატისი – მოწესე ქალი.
ენქერი – ხელსახოცი.
ერმი – პლანეტა მერკური.
ექსორია – სამშობლოდან გაძევება, განდევნა.
– ვ –
ვასილისკო – ბასილისკო, თვალთ მაკვდინებელი მხეცი, გესლიანი (საბა).
ვაშკარანი – ტომარა, ჩანთა.
ვაჴში – სარგებელი, პროცენტი, აღნადგინები.
ვლტოლა – გაქცევა.
– ზ –
ზავებული – შეზავებული.
ზაკვა, ზაკუვა – ცბიერება, თვალთმაქცობა.
ზარდაჴშა – პატარა ყუთი, კოლოფი.
ზატიკი – პასექი. ზატიკობა – აღდგომა.
ზე – 1. …-ის დროს. მოსეს ზე – მოსეს დროს.
2. მაღლა, ზევით, ზეზე, ფეხზე.
3. „ზედა“ თანდებული.
ზეზი – ოქროქსოვილი.
ზეშთა-მჩენი – ამპარტავანი, ამაყი, ქედმაღალი; ზეშთა-მჩენობა – ამპარტავნობა, ამაყობა, ქედმაღლობა.
ზეცისა ძალნი – ანგელოზები.
ზვავი – ამპარტავანი, ამაყი, ქედმაღალი; ზვაობა – ამპარტავნობა, ამაყობა, ქედმაღლობა.
ზვარაკი – შესაწირავი ცხოველი; ზვარაკი ჭამებული – ნასუქარი, შესაწირავად გასუქებული მოზვერი.
ზოდი – ზოდიაქო.
ზოსტერი – ძვირფასი ქვებით შემკული ტყავის ქამარი.
ზრახვა – ლაპარაკი.
ზრდა – კვება.
– თ –
თავადი – ბატონი, დიდებული, უფროსი.
თავდამოქცევა – თავდაყირა.
თავის მიდრეკა – თავშეფარება; თავთა მისადრეკი – თავშესაფარი.
თანა-განმზრახი – მრჩეველი.
თანა-მოდასე – თანაწევრი, დასის წევრი.
თანანადები – ვალი, გადასახადი.
თარგმანი, თარგმანება, თარგმნა – განმარტება.
თაფლი ველური – „ხე არს მსგავსი ურთხლისა, რომლისა მიერ მსგავსი მანანასი ჩამოეწვეთების“.
თაფლუჭი – ერთგვარი მათრობელა სასმელი.
თეო – ფარეხის გარშემო საყარაულო ადგილი.
თვალვა – თვლა.
თვალ-მოუღებელი – თვალმოუშორებელი, თვალაუღებელი.
თვით-სჯულება – თავნებობა.
თვისი – ნათესავი, მოყვარე, თავისიანი.
თხზულება – დაწნული.
თხიერი – ტიკი.
– ი –
იგავი – „იგავნი“, ძველი აღთქმის ერთ-ერთი წიგნი.
იავარ-ქმნა – აკლება, განადგურება, აოხრება.
ინანი – ერთგვარი სურნელოვანი სასხურებელი წყალი.
ისმაიტელი – ბიბლიური გადმოცემით, აგარის შვილის ისმაილის ჩამომავალი. შემლგომში ისმაიტელებად იწოდებოდნენ მაჰმადიანები.
იფქლი – ხორბალი, პური.
იქედნე – შხამიანი გველი, რომელიც პირიდან მაკდება და მშობიარობის დროს კვდება.
იშვით – იშვიათად.
იძრვისი – რაც მოძრავია (ცხოველები, ფრინველები და ქვემძრომნი).
იწრო – ვიწრო, პატარა (ადგილი); იწროება – სივიწროვე, გაჭირვება. იხ. შეიწრებული.
– კ –
კავშირი – ელემენტი (მიწა, წყალი, ჰაერი, ცეცხლი).
კაზმა – იხ. განკაზმა.
კარაული – სახედარი, ჯორი.
კაჩალო – ხორცის ჩამოსაკიდი კაპიანი ხე, ჩანგალი.
კაცად-კაცადი – თითოეული.
კბოდე – ზღვის ან მდინარის კლდოვანი (ციცაბო, ფრიალო) ნაპირი.
კდემა – რიდი, რცხვენა.
კვართი – ქრისტეს პერანგი.
კვეთება – შეხეთქება, შესკდომა.
კირიელეისონ – ბენძნულია, ქართულად ნიშნავს „უფალო, შეგვიწყალენ!“.
კლემაქსი – კიბე, წმ. იოანე სინელის თხზულება.
კლიტე – გასაღები.
კმა – საკმარისი.
კოლვიზმა – დიდი მარხულობა.
კომსობა – ერისთავობა.
კოჭიკური – ნაპარსი თმა.
კრეტსაბმელი – ფარდა.
კრონოს – პლანეტა სატურნი.
კრჩხიალი, კრჩხიალება – საზარელი კივილი.
კრძალვა – რიდება.
კუკული – ბერის ქუდი.
კუროს თავი – ტატაშა, შავი ნარი (აქვს ეკლები).
– ლ –
ლაინი – შეღებილი ნარმა.
ლალვა – ჩხუბი.
ლანქერი – თოვლის ღვარი.
ლანძვი – სარკმელი, ფანჯარა.
ლიზღობა – მლიქვნელური და უშვერი (კადნიერი) ლაპარაკი.
ლირწი – ვნებიანი, მხურვალე (ითქმის ქალთა სქესზე); ლირწება – ვნებიანობა, მხურვალება.
ლიტონი – უბრალო.
ლიქნა – პირფერობა.
ლმობა – ტკივილი.
ლტობა – დასველება.
ლტოლვილი – გაქცეული.
– მ –
მაგისტროსი – მოძღვარი.
მალიად – სწრაფად, ჩქარა.
მამონა – უსამართლოდ შეძენილი ქონება.
მამწყობარი – შემწყობელი.
მანანა – ზეციური პური, რომლითაც კვუბავდა ღმერთი ეგვიპტიდან გამოსულ ებრაელებს უდაბნოში.
მანდატური – ხელარგნოსანი, მეფის მცველი მოხელე.
მანიაკი – მოთვალულ-მომარგალიტებული საყელო.
მანქანება – სხვადასხვა სავნებელი ხერხი, ხრიკი.
მაოტებელი – განმდევნელი, გამაქცეველი.
მაოხარი – ამაოხრებელი.
მართვე – ბარტყი, ბახალა.
მარმენიო – ბედისწერა.
მარტვილი – წამებული, მოწამე.
მაღნარი – მაღალი და ხშირი ტყე.
მახა – ასლი.
მგბარი – მოხარშული.
მგვემელი – მცემელი.
მგზნებარი – მოგვი, ცეცხლის მნათებელი ქურუმი.
მგმობარი – მგმობელი, ქრისტიანული სარწმუნოების უარმყოფელი.
მგრგვალი – ?????????
მდუმრადი – მდუმარე, უსიტყვო, ჩუმი.
მდღევარი – დღიური.
მებეჭე – მისანი, რომელიც ბეჭის ძვლით მკითხაობს.
მებრუჟეობა – ლოთობა.
მეზვერე – მებაჟე, ხარკის ამკრეფი.
მეინახე – თანამესუფრე.
მეკერმე – კერმის (წვრილი ფულის) ამკრეფი.
მეკობრე – ავაზაკი, ყაჩაღი.
მეკრე – კარის მცველი.
მელი – მელია.
მემთრვალე – ლოთი; მემთრვალეობა – ლოთობა; მთრვალობა – თრობა.
მთხრებლი – ორმო, თხრილი.
მიგება – მიზღვევა; მისაგებელი – მისაზღავი.
მიდამო-ვლა – აქეთ-იქით სიარული.
მიდგომა – დაორსულება მუცლად-ღება; მიდგომილება – დაორსულება.
მიდრკომა – გადახრა, გადახვევა.
მითვალვა – მითვლა, თვლით მიცემა.
მილიონი – მილი (სიგრძის საზომი ერთეული).
მიმდემი – მუდმივი, მარადიული.
მიმყოლი – მიმდევარი.
მიმწუხრი – საღამოს.
მიპყრობა – მიწოდება, მიცემა.
მისაგებელი – იხ. მიგება.
მისადრეკკლი – თავშესაფარი.
მიტაცება – წართმევა, წაგლეჯა.
მიღება – წართმევა.
მიჩემება – მისაკუთრება.
მიწევა – მიღწევა.
მიწურვა – მიახლოვება.
მიხვეჭა – წართმევა, მიტაცება.
მიხვმა – (ჴორცნი) მარიამისაგან მიიხვნა – (ხორცი) მარიამისაგან შეისხა.
მკალი – კალია.
მკელობელი – კოჭლი.
მკვრელი – დამკვრელი.
მკოდოვანი – ღარიბი, ღატაკი, უქონელი; მკოდოვნება – სიღარიბე, სიღატაკე, უქონელობა.
მლევანება – გულსავსეობა, გულუხვობა.
მოაბა – ტახტრევანდი.
მოგება – 1. მოსაზრება, ჭკუაზე (გონს) მოსვლა;
2. შეძენა, მოპოვება.
მოგვი – ვარსკვლავთმრიცხველი, ასტროლოგი.
მოდასე – დასის წევრი; მოდასეობა – დასის წევრობა.
მოდნობა – მონელება.
მოდრეკა – მოქცევა, მობრუნება.
მოვაჭრებული – მოშოვებული, შეძენილი.
მოვლება – მოტარება.
მოზავებული – ???????
მოთვალული – თვლებით მოჭედილი.
მოკვეთა – მოჭრა, გადატ. მოკვლა.
მოკიცხარი – მქირდავი, მკიცხველი, ვინც სხვას დასცინის.
მოლალე – მოჩხუბარი, მოშუღლე.
მომახურება – მარყუჟის გაკეთება.
მომედგრება – გაზარმაცება.
მომსყიდელი – მყიდველი.
მომტვერება – მტვრად ქცევა, მოსპობა.
მომღერალი – მოცეკვავე, მოთამაშე.
მომყმარი – მშიერი; მომყმარება – შიმშილი.
მონებება – მონდომება, მოსურვება.
მონიჭება – დასაჩუქრება, საბოძვარის მიღება.
მორბევა – დარბევა, აოხრება.
მორისვა – მოპარსვა, გაკრეჭა.
მორყვნა – მუცლის მოშლა.
მოსავაჭრებელი – საშოვნელი, შესაძენი.
მოსიკვდიდ – იხ. სიკვდილი.
მოსმიერი – ღვინის მსმელი.
მოსპოლვა – მოსპობა, განადგურება.
მოსრვა – მოსპობა, ამოწყვეტა, ამოჟლეტა.
მოსურნე – შეყვარებული.
მოტყინარე – მოგიზგიზე, ანთებული.
მოფხვრა – მოგლეჯა.
მოქცევა – მობრუნება.
მოღება – 1. მოტანა;
2. წართმევა.
მოღვაწება – შოვნა, მოპოვება.
მოყივნება – მოტყუება, შეცდენა; გამასხრება, შერცხვენა.
მოყმობა – შიმიშილით სიკვდილი.
მოშთობა – მოხრჩობა.
მოშოება – შოვნა, შეძენა; მოშოებული – ნაშოვნი, შეძენილი.
მოცალე – მოცლილი.
მოძაგება – შეძულება, შეძგაება.
მოწესე – მონაზონი ქალი.
მოწიწვა – მოწიწება, მოკრძალება.
მოწლედ – მოწიწებით, მოკრძალებით.
მოწყვედა – ამოწყვეტა, ამოჟლეტა.
მოხად – მოვხადოთ – მოვუწოდოთ; მოხადა – გამოიწვია.
მოხვეჭა – ქონების შეძენა უსამართლო გზით. მონახვეჭი – შეძენილი ან მოპოვებული უსამართლო გზით.
მოხოიშნება – იხ. მეხვაიშნობა.
მოჴდომა – თავდავხმა, მოვარდნა.
მპარავი – ქურდი.
მრე – მძლე, მომრევი.
მრთელი – ჯანმრთელი.
მრივსელი – მპარსველი, მკრეჭელი.
მროკავი – მოცეკვავე.
მრჩობლი – წყვილი, ორი.
მსასოებელი – მოიმედე.
მსგეფსი – ერთი კვირა.
მსოფლიო – ამქვეყნიური.
მსტოვარი – მზვერავი, ჯაშუში.
მსხემი – მწირი, უცხო; მსხემყოფა – მწირობა, უცხოობა.
მსხუნავი – მსუსხავი.
მტილი – ბაღი.
მუნებური – იქაური.
მუნთქვესვე – მაშინვე, იმწამსვე.
მფოფინარე – მდუღარე.
მქისე – ხორკლიანი.
მქსინვარე – ძლიერ მქროლავი; სუსხიანი.
მღერა – თამაშობა.
მღილი – ჩრჩილი.
მყვრელი – ძლოკი, ანკარა, გველხოკერა.
მყია – ნაპრალი, ღრე.
მყის – უცბად, მაშინვე.
მცბიერი – ცბიერი.
მცემელი – დამკვრელი (საყვირისა, ფანდურისა და მისთ.).
მძიღვი – მჯიღი, მუშტი.
მძრომი – ქვეწარმავალი, ქვემძრომი.
მძრწოლარე – მოშიშარი, ვინც შიშისაგან კანაკალებს.
მწამლველი – მოგვი, გრძნეული.
მწერტელი – მჩხვლეტელი.
მწვალებელი – ერეტიკოსი, ქრისტიანული ორთოდოქსალური სარწმუნოებიდან გადამდგარი.
მწვანვილი – მწვანე ბალახი.
მწვირე – წუმპე, მყრალი ტლაპო.
მწვლილი – 1. მარცვალი;
2. წვრილი ფული.
მწიკვლი – ჭუჭყი; მწიკვლიანი, მწიკვლევანი – ჭუჭყიანი, ბინძური; უწმინდური.
მწირობა – მსხემობა, მწირად (უცხოდ, სტუმრად) ყოფნა.
მწყაზარი – ლამაზი, მშვენიერი.
მწყევარი – ვინც იწყკვლება.
მწყემსი – გადატ. მღვდელი, საეკლესიო პირი.
მწყობელი – მომღერალთა (მგალობელთა) გუნდის (დასის) წევრი.
მწყობრი – მომღერალთა (მგალობელთა) გუნდი (დასი).
მწყრომი – მომდურავი, მწყრალი.
მწყურნები – ჭყანტობი, წყლიანი ადგილი.
მჭამელი – ჟანგი.
მჭელი – პეშვი, ერთი მუჭა.
მჭირსნედ – ძლიერად, დიდი საჭიროებით.
მჴევალი – ნაყიდი ან ნამზითვი ყმა-ქალი, საერთოდ მსახური ქალი.
მჯიღი – მუშტი.
– ნ –
ნაანგარევი – სიხარბით ნაშოვნი, მონახვეჭი, ნატაცები.
ნაგვემი – ნაცემი.
ნათხაზი – ნაწნავი, დაწნული.
ნაკრტენი – ბუმბული.
ნარცხი – ნარეცხი.
ნასხამოანი – ასხმული.
ნატყვენავი – ნაალაფევი, ტროფეი.
ნაღვარევი – უწყლო ხევი.
ნაყროვანი – გაუმაძღარი; ნაყროვანება – გაუმაძღრული ჭამა-ყლაპა
ნაწერტი – ნაჩხვლეტი.
ნაწყაროები – წყაროსავით მონადენი.
ნებ – უნებს – უნდა.
ნერწყვა – მიფურთხება; ნანერწყვი – ნაფურთხი.
ნესტვი – ჩასაბერი ინსტრუმენტი – სტვირი, სალამური.
ნეფხვა – ძლიერი ყინვა.
ნიში – სასწაული.
ნიჭი – საბოძვარი.
ნუზლი – საგზალი, სანოვაგე, საჭმელი.
– ო –
ოლარი – წვრილი და გრძელი ოქროქსოვილის წინსაფარი, რომელსაც გულზე კისრიდან კოჭებამდე იკიდებდნენ საეკლესიო პირები
ომოფორი – ეპისკოპოსთა სამხრე (მხრებზე მოსახვევი).
ორძალი – ორძალიანი საკრავი ინსტრუმენტი
ოსანნა – ძველი ებრული სიტყვაა „????“
ოტება – განოტება
ოფაზი – წმინდა, ბაჯაღლო
ოხჭანი – დასასრული, ბოლო
– პ –
პალეკარტი – ბერის სამოსელი – გრძელი, ფართო და ნაოჭიანი
პარეხი – გამოქვაბული
პატიჟი – ტანჯვა, სასჯელი
პელაგონი – ზღვა
პეტალი – ილერკო ქარვასავით შექმნილი
კინაკი – ჯამი
პირად-პირადი – ფერად-ფერადი, მრავალფერი
პირ-აშკმა – პირის დაღება; პირაშკმული – პირდაღებული
პირმშო – პირველშობილი
პურის-მტე – თანამესუფრე
პურშავი – პურძვირი, ძუნწი
– რ –
რბევა – დარბევა, აწიოკება
რიდე – თავსაბურავი
როკვა – ცეკვა
რონინი – სიარული
რუდუნება – გარჯა, შრომა
რღვნა (წყლისა) – წარღვნა
რცხვა – რეცხვა
– ს –
საამბორებელი – საკოცნელი
საანჯმნოდ – საჯაროდ, საქვეყნოდ, სახალხოდ
საბლარდნელი – ჩასაცმელი
საბრჴე – მახე
საბურველი – თავსაფარი
საბუხარი – ბეწვის ან თბილი ქსოვილისაგან დამზადებული სამაჯური, მაჯაზე წამოსაცმელი
საგვემელი – რითაც სცემენ, ერთგვარი სატანჯველი
საგრძნობელი – შეგრძნების ორგანო (თვალი, ყური, ენა, ცხვირი, ხელ-ფეხი)
სადაგველი – რკინის იარაღი, რომელსაც სხეულის დასადაღად ხმარობდნენ
სადუკეველი – ებრაელთა რელიგიური სექტა; უარყოფდა სულის უკვდავებასა და მკვდართა აღდგომას
სავაჭრებელი – საშოვნელი, შესაძენი
საზრდელი – საჭმელი, საზრდო, საკვები
საკანონო – სასჯელის მაგვარი საზღაური, რითაც შეიძლება ცოდვის გამოსყიდვა
საკიდრობა – საკიდარი, რაც ასაკიდია
სალბუნი – მალამო
სამე – მართლაც, ნამდვილად
სამთელებელი – გამაჯანმრთელებელი, საკურნებელი
სამკვიდრო – მამული და საცხოვრებელი ადგილი
სამროწლე – სანახირე
სამსალა – საწამლავი
სამსჭვალი – ლურსმანი
სამწყურვალო – მოსაწყური
სამჭედური – ანკესი
სანეშტე – ფეხისალაგი
სანიჭარი – საბოძვარი, საჩუქარი
საპოხლად – გასასუქებლად
სარეწავი – ხელფასი
სარვაგი – ანგარიშიანობა, სარფა
სართული – ჭერი, სახურავი
სასოება – იმედი
სასტიკი – ძლიერი, მკაცრი
სასყიდელი – საფასური
სასძლო – სასუფეველი
საურწყო – რძის ნაწარმი (რძე, ერბო, ყველი და მისთ.)
საქონელი – უძრავი ქონება
საღნიოშო – სიბილწისა და სიბინძურის ადგილი
საყნოსელი – ცხვირი
საყოლელი – მოძრავი ქონება
საცნობელი – ჭკუა-გონება
საძნაური – საძნელო
საწერტელი – ეკალი; საჩხვლეტი.
საწმისი – მატყლი
საჭვირობელი – საჭვრეტელი, საყურებელი
საჭურველი – საომარი იარაღი
საჭურჭლე – საგანძური
სახიობა: სახიობითა ჴმობენ – მღერიან
საჴმილი – ცეცხლსაგზებელი; დიდი ცეცხლი, ხანძარი
საჴმილავი – ღამის ყარაულობის სამსაათიანი ცვლა
სენაკი – ბერის საცხოვრებელი ოთახი
სერი – 1. ვახშამი; სერობა – ვახშმობა
2. ჭრილობის ნასახი
სერობინი – ექვსფრთიანი ანგელოზი
სეფეწული – დიდებულთა ვაჟი, უფლისწული
სიბორგილე – სიგიჟე, სიშმაგე
სიგლისპე – სიანჩხლე, სიკაპასე
სივლტოლა – გაქცევა
სირი – ჩიტი
სიღნიოშე – სიბილწე, სიბინძურე
სიღოდა – უწესური ყოფა-ქცევა; სქესობრივი გარყვნილება
სიყმილი – შიმშილი
სიცბილი – ცბიერება
სიცოფე – სიგიჟე
სკორე – ცხოველთა განავალი
სკუპა – პატარა ქუდი
სმინება – გაგებინება
სნება – ავადმყოფობა, სნეულება; სნებოვანი – სნეული, დასნეულებული
სოდომური ცოდვა – მამათმავლობა
სოფელი – ქვეყანა, წუთისოფელი
სპასპეტი – მხედართმთავარი
სპეტაკი – თეთრი
სრბა – სირბილი
სრვა – სენი მომსრველი, ჭირი; ხოცვა-ჟლეტა
სტავრა – სირმით საქსოვი ფარჩა, ოქროქსოვილი
სტევი – აქლემის მატყლი
სტიხარი – სამღვდელო კვართი (მოსასხამი)
სტომაქი – კუჭი
სულთქმა – ოხვრა-კვნესა, მწუხარება
სქემა – ბერის სამოსელი; აცვია იმ პირს, რომელიც ბერობაში უკიდურეს ასკეტურ ცხოვრებას ეწევა (აქედან: სქემოსანი ბერი)
სხეპლა – ოქროს ან ვერცხლის წვრილი სირმა
– ტ –
ტაბლა – სუფრა
ტაკუკი – ღვინის ხელადა
ტალავარი – კარავი
ტალანტი – ვერცხლის ან ოქროს ფული
ტარიგი – კრავი
ტევა: არა უტეოს – არ მიუშვას; არა უტევებთ – არ უშვებთ
ტვირთვა – დატევა
ტრაპეზი – ბერთა სასადილო, ტაბლა
ტყება – დიდი მწუხარებისას ხელების თავში რტყმა
ტყველვა – ტაშის შემოკვრა
– უ –
უამავრობა – უამრავი, ურიცხვი
უაღრესი – საქმით თუ თანამდებობით უფროსი (საპირისპირო ცნებაა უდარესი)
უბანი – ქუჩა, შუკა, მოედანი
უგლიმი – გულქვა, შეუპოვარი
უდარესი – უმცროსი, უმრწემესი
უდები – ზარმაცი, მცონარე; უდებება – სიზარმაცე, მცონარება
უზავებელი – შეუზავებელი
უზაკველი – უბოროტო
უზეშთაესი – უზენაესი, უმაღლესი
უზმა – უჭმელი ;უზმაობა – უჭმელობა
უთმინო – მოუთმენელი
უკერველი – შეუკერველი
უკმორეწყდომა – ცოტა უკან ჩამორჩენა
ულირწველობა – არა-ვნებიანობა
უმაშვნო – უვარგისი, ურგები, დახშული (ჰაერი)
უმკოდოვნესი – უღარიბესი, უღატაკესი. იხ. მკდოვანი
უმრწემესი – უმცროსი
უმსჯავრო – უსამართლო
უმწერტელესი – ძლიერ მჩხლეტავი. იხ. წერტა
უნაყროვნო – არა-მაძღრული. იხ. ნაყროვანი
უნდო – 1. უღირსი, ცუდი
2. მიუნდობელი
უნებური – არასასურველი
უნჯი – განძი; უძრავი ქონება; უნჯება – განძის (ქონების) შეძენა (დარგოვება)
უოხჭნო – დაუსრულებელი, მარადიული, მუდმივი
უპოვარი – უქონელი; უპოვარება – უქონლობა
უპირატესი – უაღრესი, აღმატებული
ურვა – წუხილი
ურწყული – უდაბნო; ურწყავი ადგილი
უსართულო – უსხლკარო, უთავშესაფრო
უსასო – უიმედო; უსასოება – უიმედობა
უსასყიდლო – უძვირფასესი, ფასდაუდებელი
უსჯულო – არა-ქრისტიანი; მაჰმადიანი
უფალი – ბატონი, მეპატრონე
უღნიოშესი – უფინთესი, უბილწესი, უსაძაგლესი, უბინძურესი
უღონო – უსაშველო; უღონოება – უსაშველობა
უშრეტი – ჩაუქრობელი
უც – უდევს
უცები – უვიცი
უცნობო – უსულო, რასაც ცნობა არა აქვს
უძილი – დაუძინებელი
უწვევარი – დაუპატიჟებელი
უწყალო – შეუბრალებელი
უხანოება – ხანმოკლეობა
უხრწნელი – 1. წაუხდენელი, უბიწო
2. უკვდავი, უბიწო; უხრწნელება – უკვდავება
უჴამური, უჴამრობელი – ფეხშიშველი
უჴმობელი – ხმაამოუღებელი, უხმო, ჩუმი
უჴსარი – გაუხსნელი
– ფ –
ფარეხი – ცხვრის სადგომი
ფარისეველი – მოჩვენებით საეკლესიო წესების შემსრულებელი, სინამდვილეში კი სრულიად საწინააღმდეგოს მოქმედი
ფარშამანგი – ფარშევანგი
ფერეზიკი – დალალი (ვაჭარი, რომელსაც სავაჭრო ქუჩა-ქუჩა დააქვს)
ფეშხუმი – საეკლესიო ჭურჭელი, დაბალ ფეხიანი, იხმარება ბარძიმთან ერთად
ფილონი – სამღვდლო სამოსელი
ფენიქსი – ზღაპურლი ფრინველი; ფენიქსისებრ – ფენიქსივით
ფიჩვი – ბერის შავი მოსასხამი
ფიცხელი – მაგარი
ფლატუნი – ჩამონგრეული, ჩამოზვავებული, ნაყარი (მიწა)
ფლაფნა – ჩიფჩიფი
ფოლი – წვრილი ხურდა ფული
ფორიაქის დაცემა – აკლება, აფორიაქება
ფოფინი – ფართხალი, ფხარკალი
ფრიადი – დიდი, დიდძალი
ფსალმუნი – დავით წინასწარმეტყველის საგალობელთა კრებული, ძველი აღთქმის ერთ-ერთი წიგნი. ფსალმუნება – გალობა
ფუტური – მაშმელი, ფუტურო
ფუცება – ფიცი
ფშვა – სუნნელების დენა
ფხვრა – გლეჯა
– ქ –
ქადაგი – მქადაგებელი
ქადება – დამუქრება
ქალწულება – უმანკოება, უბიწოება; მეორე სქესთან მიუკარებლობა; ქალწულობის აღთქმის დადება – ქალი ან კაცი, რომელიც უქორწინობის აღთქმას დადებს
ქარტა – ქაღალდი
ქაცვი – ძეძვი, ძეძვის ეკალი
ქედი – კისერი
ქერობინი – უპირველესი და უმაღლესი ჩინის ანგელოზი
ქვაბი – გამოქვაბული
ქვეყანა – მიწა, დედამიწა
ქვე-ჩამოზვლევა – ჩამოზვავება, ჩამონგრევა
ქლამინდი – მეფეთა და სამღვდელო პირთა უსახელო, ფილონის მსგავსი წამოსასხმელი
ქოთება – ღელვა (ზღვისა)
ქორი – 1. მტაცებელი ფრინველი
2. სართული, ჭერი
– ღ –
ღაწვი – ლოყა
ღირღლოვანი – ოღრო-ჩოღრო, ღელე-ღულიანი
ღრჭენა – ღრაჭუნი, კრაჭუნი
– ყ –
ყაფუზუნა – მაიმუნი
ყაჯირი – ძერა
ყვიბარი – მომცრო ჭური, ქოცო
ყვრიმალი – ყურის არე
ყურდგელი – კურღელი
– შ –
შანთი – გახურებული რკინა
შარი – ბამბის ქსოვილი
შარავანდედი – სხივი (მზისა)
შატროვანი – ნაქარგი
შებრუჟებული – ღვინონასვამი, ოდნავ მთვრალი
შეგბობა – მოხარშვა
შეგმანება – სქესობრივი კავშირის დაჭერა
შევრდომა – მუხლებით დაჩოქება; შევრდომილი – მუხლებდაჩოქილი
შეიწრებული – შევიწროებული, გაჭირვებული
შეკდემა – შერცხვენა
შელმობა – იხ. ლმობა
შემთხვევა – შეხვედრა
შემსჭვალვა: არა შეამსჭვალავ (=მიაჩერებ, გაუშტერებ) თვალთა
შემუსრვა – დამტვრევა, დალეწვა, დამსხვრევა; შემუსრვილი – დამტვრეული, დალეწილი, გატეხილი
შემწვარი – დამწვარი
შემწვირიანებული – გასვრილი, გაწუმპული, გათხუპნული
შემწიკვლება – გაჭუჭყიანება, გასვრა, ამოთხუპნა; შემწიკვლებული – გაჭუჭყიანებული, გასვრილი, ამოთხუპნული; შუემწიკვლელი – უბიწო, უმწიკვლო
შენაწევრება – შეკავშირება; შენაწევრებული – შეკავშირებული
შენებულობა – შენობა
შერაცხა – ჩათვლა
შესაქმე – დაბადება, შექმნა (ძველი აღთქმის პირველი წიგნი)
შესვენებული – გარდაცვლილი
შეტევა – შეშვება
შეტყუილი – ტყუილი
შეუმწიკვლელი – შემწიკვლება
შეურაცხი – ცუდი, დაწუნებული
შეშთობა – შეპყრობა და მოხრჩობა; დაჩაგვრა; შეშთობილი – მოხრჩობილი, დაჩაგრული
შეწვა – დაწვა
შეჭუვნება – შეწუხება
შეჭურვა – საჭურველის ასხმა, შეიარაღება
შვიდჴერი – შვიდრტოედი; შვიდსანთლიანი შანდალი
შთათხევა – ჩაქცევა, ჩაგდება
შთამოჭრა – ჩამოვარდნა, ჩამოჭრა
შიშთვილი – ჩამოსახრჩობი თოკი; შიშთვილის-ბმა – თავის ჩამოხრჩობა
– ჩ –
ჩამოჭრა – ჩამოვარდნა; იხ. შთამოჭრა
ჩარყაფი – ქარგა
ჩაფულა – ქალამნის მსგავსი ამოსასხმელი ფეხსაცმელი
ჩაფხუტი – მუზარადი, რკინის ქუდი
ჩინჩვა – სავაჭროზე ფასის დაკლებისთვის ლაპარაკი
ჩუკენობა – ჴელით დაცემა, ონანიზმი
– ც –
ცანდალი – სანდალი, ხის ან ტყავისძირიანი ფეხსაცმელი, რომელსაც თავზე თასმებით იმაგრებენ
ცახე – მტვრის უმცირესი ნაწილი, რომელიც ჰაერში მზის შუქზე მოჩანს
ცემა – 1. ტრყმა
2. დაკვრა
3. კბენა
ციცა – კატა
ცნობილი – გონზე მყოფი
ცოლ-კეთილი – კეთილცოლიანი
ცოლ-უკეთური – ავი, ანჩხლი ცოლიანი
ცუდ-დიდება, ცუდ-დიდებობა – ამაო დიდება
ცუნდრუკება – მოყვასის მიმართ მალულად ბოროტების ჩადენა
ცხებული – კურთხეული
ცხედარი – საწოლი, ტახტი
ცხოველი – ცოცხალი
ცხრო-ჴურვება – ციებ-ცხელება
– ძ –
ძალი – ნაწლავი
ძალნი ზეცათანი – ზეცისა ძალნი
ძე ადამისი ან ადამის ძე – კაცი, ადამიანი
ძვილ – ძლივს
ძი – კითხვითი ნაწილაკი „თუ“, „აბა თუ“: რა-ძი
ძნიად – ძნელად
ძრცვა – გახდა
ძრწოლა – შიში
– წ –
წალა – ჩირქი, წუთხი
წამახვა – გალესვა, გამწვეტება
წარბ-მაღლობა – მედიდურობა, ამაყობა
წარგება – წაგება, მიცემა, გაცემა, დახარჯვა
წარგვრა – წართმევა და წაყვანა (ან წაღება)
წარგრაგნა – გადახვევა გრაგნილივით
წართქმა – წარმოეთქვა
წარვლტოლა – გაქცევა
წარმართი – უსჯულო, არაქრისტიანი
წარმდები – მეტიჩარა
წარმოლტოლვილი – გამოქცეული, გადმოხვეწილი
წარმრღვნელი – წამლეკავი
წარპარვა – მოპარვა, გაპარვა
წარპყრობა – გაწვდა, მიშვერა
წარტაცება – გატაცება; წარტაცებული – გატაცებული, წაღებული
წარტყვევნა – დაპყრობა და დარბევა (ქალაქისა)
წარწირვა: წარეწიროს სასოება – იმედი გადაიწყვიტოს
წარხედვა – გახედვა
წარხვმა – წაღება; წარხვმული – წაღებული
წერტა – ჩხვლეტა. იხ. ნაწერტი, საწერტელი, უმწერტელესი
წეს: შენ გიწესს – გიძახის, გიწვევს
წველი – ჩალა
წვიმებული – ნაწვიმარი, მოწვიმული
წვლილადი – წმინდა (ნაქსოვი)
წვრთა – სწავლა, მეცადინეობა, ვარჯიში
წიაღსლვა – წყალს გაღმა გასვლა
წილჴდომილი – წილში ნარგები
წინადაცვეთა, წინადაცვეთილება – მეტკვეთილება. ებრაელთა რელიგიური ჩვეულება: მამრობითი სქესის ახალდაბადებულ ბავშვს მერვე დღეზე აჭრიან სასქესო ასოს წინა კანს. ეს ჩვეულება გავრცელებულია მაჰმადიანებშიც.
წიწვა – რცხვენა
წუთხი – სისხლნარევი ჩირქი
წუმწუბა – გოგირდი
წელვა – ჭრილობის მიყენება, დაკოდვა
– ჭ –
ჭახრაკი – საწნეხი, რომლითაც ხდიან ზეთს
ჭიჭნაური – აბრეშუმი
ჭმახე – შეძმარებული (ღვინო)
ჭრელებული – ჭრელ-ჭრელი, აჭრელებული
– ხ –
ხადა, ხადილი: მამად ვჰხადით (=ვუწოდებთ) ღმერთს
ხალენი – მღვდელთა და ბერთა სამოსელი, მაზარა
ხამი – ხამი აბრეშუმი, ყაჭი
ხარატული – მოჩუქურთმებული
ხარისხი – საფეხური (კიბისა)
ხარჭა – ხასა, საყვარელი
ხელი – გიჟი, შმაგი
ხვასტაგი – ოთხფეხი საქონელი
ხორგი – მდინარეში მოცურავე ყინვის ნახეთქი
ხორშაკი – სიცხე-პაპანაქება
ხოჭიჭი – აკვანი
ხრტიალი – ხრიალი (მომაკვდავისა)
– ჴ –
ჴამლი – ფეხსაცმელი
ჴდომა – მივარდნა, თავდასხმა
ჴელარგნოსანი – ხელჯოხიანი, მანდატური
ჴელის აღპყრობა – დახმარება, შემწეობა
ჴელქვეშე – ხელქვეითი, ქვეშევრდომი
ჴვებული – მოკლებული
ჴვედნა – დაჩაგვრა
ჴუმილი – ყარაული, დარაჯი, მცველი
ჴურთი – წკეპლების კონა
ჴშული – დახშული, დაკეტილი
– See more at: http://www.orthodoxy.ge/tsnobarebi/leksikoni_dz.htm#sthash.PhGYFtOP.dpuf
Tags: განმარტება, სქოლიო
iillu
iillu.wordpress.com 